نظرات در مورد نوروفیدبک

این محتوا از سایت پرتو دانش به نشانی http://sbimed.ir برداشته شده است.

نظرات در مورد نوروفیدبک این روزها حقیقتا زیاد و البته متفاوت و ضد و نقیض است. طوری که وقتی به دنبال اطلاعاتی در زمینه اثرات این روش درمانی می گردید، حسابی گیج می شوید.

اگر با نوروفیدبک و کاربردهای آن آشنایی ندارید، ابتدا می توانید با مطالعه مقالات زیر با آن آشنا شوید.

نوروفیدبک چیست؟

کاربرد نوروفیدبک در درمان بیماری‌ها و ارتقای عملکرد فردی

این محتوا از سایت پرتو دانش به نشانی http://sbimed.ir برداشته شده است.

نظرات در مورد نوروفیدبک

نظرات در مورد نوروفیدبک این روزها حقیقتا زیاد و البته متفاوت و ضد و نقیض است. طوری که وقتی به دنبال اطلاعاتی در زمینه اثرات این روش درمانی می گردید، حسابی گیج می شوید.

اگر با نوروفیدبک و کاربردهای آن آشنایی ندارید، ابتدا می توانید با مطالعه مقالات زیر با آن آشنا شوید.

نوروفیدبک چیست؟

کاربرد نوروفیدبک در درمان بیماری‌ها و ارتقای عملکرد فردی

از این جهت که نظرات در مورد نوروفیدبک در فضای نت فراوان و متنافض است. در این مطلب سعی کردیم نظر برخی از متخصصان در این زمینه را بیاوریم، تا دید بازتری نسبت به اثرات نوروفیدبک پیدا کنید. 

نوروفیدبک یک روش درمانی نوین، آینده دار و رو به گسترش است. که هر ساله پژوهش های فراوانی در جهان و ایران در این زمینه انجام می شود، که به آن جایگاهی رو به رشد داده است.

نظرات در مورد نوروفیدبک

در حال حاضر در خصوص نوروفیدبک و کاربردهای بالینی آن نظرات متفاوتی وجود دارد : برخی نوروفیدبک را “وسیله ای برای کلاهبرداری” و برخی دیگر نیز نوروفیدبک را “تکنیکی کاملا مؤثر” می دانند. در ایران نیز نوروفیدبک با واکنش های مختلف و متناقضی مواجه است.

به نظر می رسد این نظرات موافق و مخالف ناشی از موارد متعددی نظیر احساسات شخصی، تعصب به روش های کلاسیک و مقاومت در برابر تکنیک های جدید، نداشتن آگاهی کافی و لازم در این حوزه، تمایل به سودجویی، ابزار گرایی، تمایل کورکورانه به استفاده از تکنولوژی های جدید باشد. 

با هم برخی نظرات در مورد نوروفیدبک را بخوانیم:

بیوفیدبک به عنوان روشی مطرح در حوزه روان شناسی از دهه ۱۹۶۰ شروع به رشد کرد. این روش از ابزارهای مشاهده‌گر که به بدن وصل هستند استفاده می کند تا اطلاعاتی درباره عملکرد برخی از اندام (از قبیل درجه حرارت، تعداد و عمق تنفس، سطح تنش ماهیچه ای و حتی فعالیت سیستم عصبی) ارایه دهد. 

پژوهش های متعدد حاکی از این امر است که هر چه افراد دسترسی جزیی تری به اطلاعاتی درباره آنچه در بدنشان در حال انجام است داشته باشند، بیشتر قادر به کنترل عملکردهایشان خواهند بود (لاورنس، ۲۰۰۲).

نوروفیدبک شکلی از بیوفیدبک است که فرد از فعالیت الکتریکی مغز خویش پسخوردهایی دریافت می کند. در واقع با استفاده از شرطی سازی عاملی این ریتم های الکتروآنسفالوگرافیک، فرد قادر می شود فعالیت امواج مغزی خویش را تنظیم و تعدیل نماید (هاموند، ۲۰۰۸).

طبق یکی از اصول پایه سایبرنتیک، فرد نمی تواند متغیری را کنترل کند مگر آن که اطلاعات لازم از آن متغیر را دریافت نماید. این اطلاعات را پسخورد می نامند. اصل دیگری نیز بیان می دارد که وجود پسخورد خارجی یادگیری را ممکن می سازد (شوارتز و آندراسیک، ۲۰۰۳).

آنچه در سایبرنتیک، پسخورد نامیده می شود در روانشناسی رفتاری تحت عنوان شرطی سازی عامل و از اصول یادگیری دانسته شده است؛ پسخوردهایی که از نتایج مثبت یا منفی یک رفتار به دست می آیند، می توانند جاندار را شرطی کرده و یا موجب تغییر رفتار گردند. به همین دلیل بسیاری از متخصصان به ویژه روان شناسان، بیوفیدبک را نوعی یادگیری عاملی می دانند (شوارتز و آندراسیک، ۲۰۰۳).

نوروفیدبک در واقع همان EEG بیوفیدبک است. ثبت فعالیت الکتریکی مغز، یکی از روش های مهم بررسی رابطه بین مغز و رفتار بوده (هنریش و همکاران، ۲۰۰۷) و این که مغز تنظیم کننده مرکزی هیجان‌ها، افکار و رفتارهایی است که افراد را به مطالبه مشاوره و درمان روانشناختی وا می دارد (لاورنس، ۲۰۰۲).

نظرات در مورد نوروفیدبک و عوارض جانبی آن که بحث مهمی هم هست، اینگونه است: ابزارهای مورد استفاده در نوروفیدبک، صرفا به عنوان منبع مثبت و پسخورد دهنده اطلاعات به کار برده می شوند و هیچ گونه جنبه تهاجمی ندارند. در واقع نوروفیدبک سیستم انتقال یکسویه اطلاعات از مغز به بیرون بوده، و هیچ چیزی از بیرون وارد مغز نمی شود (زایدل و بارینا، ۲۰۰۵).

در خصوص کارایی نوروفیدبک در درمان اختلال‌های گوناگون، مطالعات متعددی صورت گرفته است که پرداختن به همه آن مطالعات از حوصله این مقاله خارج است.

اما تردیدی نیست که نوروفیدبک جایگاه رو به‌ رشدی در پژوهش‌ها یافته و اثر بخشی آن در برخی اختلالات مانند اختلال بیش‌فعالی- نقص توجه (ADHD)، اوتیسم، صرع، اختلال یادگیری، اختلال‌های افسردگی و اضطرابی و صدمه مغزی و… بررسی شده است. 

با این حال هنوز پرسش‌های بی‌جواب دیگری در این زمینه باقی است که نیازمند پژوهش است.

شواهد متعدد حاکی از این است که شرطی سازی امواج خاص عصبی، دارای اثرات رفتاری ویژه ای هستند که این اثرات در گروه پلاسیبو (نوروفیدبک ساختگی) مشاهده نمی شود. این یافته ها می توانند مؤید اختصاصی بودن درمان با نوروفیدبک باشند.

یافته‌های حاصل از مطالعه‌ای که از سوی لوبار و شوس (۱۹۷۷) انجام شد، نشان دهنده سه نکته است: 

۱- دستکاری امواج عصبی با استفاده از شرطی سازی عاملی-نوروفیدبک امکان پذیر است.

۲- اثر نوروفیدبک اختصاصی است.

۳- نکته هشدار دهنده این است که انتخاب نادرست پروتکل عوارض منفی در پی خواهد داشت.

درمان‌گران نوروفیدبک

در انتها باید گفت مسئله‌ای که در ایران بغرنج تر جلوه می کند، مسأله افرادی است که به عنوان درمانگر از نوروفیدبک برای درمان اختلال های مختلف استفاده می کنند. 

گاهاً به دلیل عدم تسلط درمانگر و استفاده غیر دقیق از پروتکل های مناسب، علایم بیماری بهبود نخواهد یافت و حتی چنان چه پروتکل درمانی نادرست انتخاب شده باشد اثرات جانبی منفی نیز در پی خواهد داشت.

مطابق معیارها، درمان‌گران می باید آموزش دیده و دارای مدرک ویژه ای موسوم به (BCIA) باشد. 

افرادی که می خواهند از نوروفیدبک برای درمان استفاده کنند می باید در این زمینه‌ها آشنایی داشته باشند: 

آسیب شناسی روانی، اصول کلی درمان به ویژه درمانهای شناختی رفتاری و از همه مهمتر نوروفیزیولوژی، الکتروفیزیولوژی به طور اختصاصی تر، الکتروآنسفالوگرافی.

شناسایی فعالیت الکتریکی مغزی از فعالیت الکتریکی غیر مغزی (انواع آرتیفکت ها از جمله برق شهر یا آرتیفکت های ناشی از عضلات)، انتخاب صحیح مکان نصب الکترود، انتخاب مونتاژ مناسب، انتخاب صحیح باندی که می باید تقویت یا بازداری شود، تعیین حدود آستانه ای که تقویت یا بازداری انجام می شود و در نهایت انتخاب درست پروتکل درمانی در مسأله درمان با نوروفیدبک ضروری است (هاموند، ۲۰۰۸).